در مقایسه تکنولوژی توالی یابی نسل جدید (Next Generation Sequencing) با qPCR، تفاوت اصلی قدرت پیداکردن در واریانت هاست.
با اینکه هر دو روش در تشخیص واریانت ها با حساسیت بالا و قابل اعتماد هستند، qPCR تنها توالی های خاصی را می تواند بخواند. در مقابل، NGS یک رویکرد بدون پیش فرض است که برای بررسی واریانت ها به دانش اولیه ی توالی نیازی ندارد. توالی یابی نسل جدید (NGS) قدرت بیشتری در تشخیصص ژن ها و نیز حساسیت بالاتری نسبت به کمیت واریانت های خاص دارد.
NGS و qPCR از نظر مقیاس پذیری و توان عملکرد هم متفاوت هستند. درحالیکه qPCR برای هدف های چند نقطه ای مناسب است، استفاده از این روش در خوانش ژن ها با تعداد بالا بسیار پیچیده می شود.
روش NGS برای خوانش نقطه های بسیار زیاد و نمونه های زیاد مناسب است. با استفاده از NGS می توان واریانت ها را در بین هزاران منطقه ی هدف در ساختار ژنتیکی برپایه ی یک وضوح خاص مشخص کرد.
دکتر لیندا پسکاتلو (پروفسور دانگشاه کنکتیکات ایالات متحده)
“مطالعات مرتبط با ژن ها برای شناخت واریانت ها، بسیار گیج کننده و مبهم و مانند ماهیگیری بود. ولی توالی یابی نسل جدید NGS، به ما این امکان را می دهد که همزمان بخش های بسیار بزرگتری از ژنوم را مطالعه کنیم.”
از روش qPCR معمولا برای تعداد تارگت های زیر 20 عدد استفاده می شود و شناسایی واریانت های مشخص و محدود استفاده می شود. ولی توالی یابی نسل جدید NGS برای خوانش ژن های بسیار زیاد و با داشتن نمونه های متفاوت استفاده میشود. این روش های نوین در زمان و منابع صرفه جویی می کنند.
دستگاه نسل جدید توالی یاب (NGS)
مای اسمارت ژن؛ به عنوان ارائه دهنده خدمات تحلیلهای دادههای ژنتیکی از تکنولوژی NGS استفاده میکند.
DNA چیست؟ DNA یا دئوکسیریبونوکلئیک اسید، مولکول بنیادی حیات است که تمام اطلاعات ژنتیکی موجودات زنده را در خود جای داده است. این مولکول، همانند یک کتاب راهنما، دستورالعملهای لازم برای رشد، عملکرد و ویژگیهای هر جاندار را درون خود ذخیره میکند. DNA از واحدهای کوچکی به نام نوکلئوتید تشکیل شده و در ساختار خود چهار باز آلی آدنین (A)، تیمین (T)، گوانین (G) و سیتوزین (C) را دارد که نحوه ترکیب و ترتیب آنها، تفاوتهای ژنتیکی بین جانداران را تعیین میکند.
این مولکول علاوه بر ذخیره اطلاعات، در فرایندهای مهمی مانند تولید پروتئینها، تقسیم سلولی و انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر نقش اساسی دارد. درک ساختار و عملکرد DNA به ما کمک میکند تا بسیاری از مسائل ژنتیکی، بیماریهای ارثی و حتی روشهای مهندسی ژنتیک را بهتر بشناسیم.
dna چیست؟
DNA چیست؟ در علم ژنتیک یا DNA ،DNA مخفف دیاکسی ریبونوکلئیک اسید (Deoxyribonucleic acid) است. دی ان ای شامل دستورالعملهای ژنتیکی است که تقریباً در تمامی سلولهای بدن وجود دارد و رشد و عملکرد سلولها را کنترل میکند.
این دستورالعمل های ژنتیکی از پدر و مادر به ارث رسیده اند و در خصوصیات فیزیکی مانند قد و رنگ چشم، در بیماریهایی مانند ام اس، سرطان، آلزایمر و حتی در ویژگیهای رفتاری مانند ریسکپذیری، تاثیرگذار است. از علم ژنتیک یا DNA (دی ان ای) به عنوان دستورات حیاتی که فرد با آن به دنیا میآید؛ میتوان یاد کرد.
مای اسمارت ژن با استفاده از نمونه بزاق، اطلاعات ژنتیکی DNA را استخراج کرده و برای انجام تستهای سلامت، استعدادیابی و بررسی نیاکان به کار میگیرد. DNA که نقش اساسی در ذخیره اطلاعات ژنتیکی دارد، از طریق توالییابی بازهای آن، امکان دستیابی به دادههای مهم ژنتیکی فرد را فراهم میسازد.
در چکاپ ژنتیکی روانشناختی Talent X، با فناوری ژنوتایپینگ، بیش از 700 هزار نقطه ژنتیکی تحلیل شده است و گزارشی اختصاصی از استعدادهای فرد ارائه میشود. در چکاپ ژنتیکی سلامت Health X، تغییرات ژنتیکی ارزیابی میشود و اطلاعات مهمی درباره وضعیت سلامت فرد ارائه میگردد. همچنین، آزمایش تبارشناسی نیاکان Ancestry X، امکان بررسی مسیر مهاجرتی اجداد، ترکیب ملیتی و شناسایی افراد مشهور دارای شباهت ژنتیکی را فراهم میآورد.
این چهار باز ممکن است در DNA ما و DNA دیگر موجودات مثل حیوانات و حتی بذرها وجود داشته باشند. آنچه ما از DNA با توالی یابی نسل جدید میخوانیم و دادههای درونی شما رو به دست میآوریم، توالی همین چهار باز است که تفاوت در ترتیب آنها، تفاوتهای افراد را با یکدیگر را ایجاد میکند.
مارپیچ دوگانه
علم ژنتیک یا DNA ثابت کرده است که DNA از دو رشتهی به هم تنیده، تشکیل شده است. شما میتوانید آن را به یک نردبان پیچ خورده، تشبیه کنید که جفت بازها، پلههای آن هستند. این ساختار به مارپیچ دوگانه معروف است.
جفت باز
جفت باز، به نوکلئونید با ترکیبات مکمل مخالف روی رشتههای نردبانی RNA و DNA گفته میشود. باز آدنین معمولا با تیمین و باز سیتوزین معمولا با گوانین جفت میشوند. این سیستم جفت شدن، همیشه به همین صورت است و هرگز از یک دیگر جدا نمیشوند. پس اگر باز روی یک سمت DNA خود را بدانید؛ همیشه باز جفت آن بر روی رشتهی دیگر را هم میدانید.
ژن، بخشی از DNA است که مانند یک دستورالعمل پخت غذا، حاوی دستورالعمل عملکردها، برای تولید پروتئین است. این پروتئینها، ویژگیهای خاصی را به شما میدهند. احتمالا شما درباره ژن آلزایمر و یا ژن خشم شنیده باشید.
ژن ها هستند که با تولید پروتئین به ماهیچهها و مغز کمک میکنند تا نقش خود را به خوبی ایفا کنند و چگونه عملکردی داشته باشند. ژن ها تاثیر بسزایی در شکل گیری شخصیت (ژنتیک و محیط) ما انسان ها دارند.
ژنوم چیست؟
در علم ژنتیک یا DNA، تمامی «دی ان ای» درون سلول را ژنوم می نامند؛ ژنوم در قالب 23 جفت کروموزوم میآید. (بهعلاوهی برخی DNA میتوکندریال)
ژنومیک چیست؟
ژنومیک دانشی است که به بررسی تأثیر ژنوم بر ویژگیهای انسانی میپردازد و به مطالعه همه ژنهای موجود در بدن، تعامل و ارتباط آنها با یکدیگر و محیط اطراف میپردازد.
DNA تنها یک کد ثابت نیست؛ اپیژنتیک نشان میدهد که چگونه عوامل محیطی روی عملکرد ژنها تأثیر میگذارند. در مقاله همه چیز درباره اپی ژنتیک بیاموزید که چطور میتوان بیان ژنها را تغییر داد.
کروموزوم چیست؟
کروموزوم در علم ژنتیک یا DNA، یکرشتهی پیوسته از DNA است.
کروموزوم بین 50 میلیون باز (کروموزوم 21) تا 250 میلیون باز (کروموزوم 1) میتواند داشته باشد.
هریک از ما 23 جفت (46 عدد) کروموزوم داریم که یک جفت از مادر و یک جفت از پدر به ارث میبریم.
این کروموزومها با اعداد 1 تا 22 نامگذاری میشوند.
یک جفت آخر، کروموزوم جنسیت است که خانمها در دو کروموزوم X و در آقایان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y وجود دارد.
هاپلوئید
به یک ست تنها از کروموزومها، هاپلوئید میگویند. انسانها دو کپی 23 تایی از کروموزومها را دارند. ما DNA خود را توسط یک کپی از DNA خود به نسلهای بعدی منتقل میکنیم. سلولهایی مانند سلولهای باروری انسان، هاپلوئید هستند.
پروتئین در DNA
پروتئین ها نیز بخش مهمی از علم ژنتیک یا DNA هستند؛ آن ها نتیجهی دستورات ژنها هستند. پروتئینها بر روی ویژگیهای ما تأثیرگذار هستند. برای مثال، ژن رنگ چشم، دستوراتی را برای تولید پروتئین مرتبط با رنگ چشم صادر میکند. اگر دستور چشم آبی را داشته باشد؛ پروتئین تولید شده این دستور را عملی میکند.
اسیدآمینه چیست؟
اسید آمینه، ساختار پایه پروتئین است که از آن به عنوان بلوکهای سازندهی زندگی هم یاد میکنند. دلیل این نامگذاری این است که آمینواسیدها باهم ترکیب میشوند تا یک پروتئین کامل را بسازند؛ ترکیب پروتئینها ویژگیهای شما را تشکیل میدهد.
RNA چیست؟
ریبونوکلئیک اسید (RNA)، یک مولکول مشابه DNA است. برخلاف RNA ، DNA تک رشته ای است. رشته RNA، از گروههای متناوب قند (ریبوز) و فسفات ساخته شده است. به هر قند یکی از این چهار پایه متصل شده است:
آدنین (A)
اوراسیل (U)
سیتوزین (C)
گوانین (G)
انواع مختلفی از RNA در سلول وجود دارد:
RNA پیام رسان (mRNA)،
RNA ریبوزومی (rRNA)
RNA انتقال دهنده (tRNA)
اخیراً مشخص شده است که برخی از RNA های کوچک در تنظیم بیان ژن نقش دارند. اگر درباره این فرآیند اطلاعات ندارید، در مقاله بیان ژن چیست مفصل توضیح دادیم.
آلل
در علم ژنتیک یا DNA، آلل یک شکل متفاوت از ژن است. برخی از ژنها دارای اشکال گوناگونی هستند که در یک موقعیت یا مکان ژنتیکی روی کروموزوم قرار دارند. انسانها موجودات دیپلوئید نامیده می شوند؛ زیرا در هر ناحیه ژنتیکی، دو آلل دارند که یک آلل از هر والد به ارث رسیده است.
هر جفت آلل نشان دهنده ژنوتیپ یک ژن خاص است. اگر دو آلل یکسان در یک مکان خاص وجود داشته باشد؛ ژنوتیپ ها به عنوان هموزیگوت توصیف می شوند و اگر دو آلل متفاوت باشند؛ هتروزیگوت هستند. آللها به فنوتیپ ارگانیسم که ظاهر بیرونی ارگانیسم است؛ کمک میکنند.
در آزمایشهای مای اسمارت ژن نیز با استفاده از اطلاعات ژنتیکی DNA موجود در نمونه بزاق افراد، تست های سنجش سلامت، استعدادیابی و نیاکان، بر اساس دیتاهای ژنتیکی صورت میگیرد. DNA حامل ژنتیکی بدن انسان است که با استفاده از توالییابی آن (خوانش بازهای DNA)، میتوان به دیتاهای گوناگون ژنتیکی فرد دست یافت.
برای مثال، در آزمایش ژنتیک استعدادیابی Talent X با استفاده از تکنولوژی ژنوتایپینگ بیش از 700 هزار نقطه ژنتیکی فرد خوانده میشود و در نهایت گزارشی اختصاصی بر اساس دیتاهای ژنتیکی ارائه میگردد. در آزمایش ژنتیک سلامتHealth X نیزبا استفاده از بررسی ژنوتیپی (ژنوتایپینگ)، انواع تغییرات ژنومی بررسی خواهد شد. دسترسی به اطلاعاتی از مسیر مهاجرتی مادری و پدری خود، ترکیب ملیتی و همچنین شخصیتهای مشهور هم ژن فرد نیز، از نتایج دیگر خدمت مای اسمارت ژن، با نام آزمایش ژنتیک نیاکان Ancestry X است.
علم فارماژنومیکس
علم فارماژنومیکس، تاثیر داروها بر روی متابولیسم بدن را نشان می دهد. فارماژنومیکس میتواند بگوید که واکنش بدن شما نسبت به آسپرین، عوارض جانبی بعد از مصرف دارو و همچنین میزان تأثیر بعضی داروها بر روی شما چقدر است. فارماژنومیکس میتواند به پزشک شما کمک کند تا دوز درست داروی مصرفی شما را تعیین کند.
اگزوم در dna چیست؟
بخشی از ژنوم که برای هر فرد خوانده میشود را ژنوم آن فرد می گویند. ژنوم به دو بخش تقسیم میشود:
بخشی که حاوی کدهای پروتئینی است.
بخشی که حاوی کدهای پروتئینی نیست.
بخشی که شامل کدهای پروتئینی است (تقریباً 2% از کل ژنوم)، با نام اگزوم شناخته میشود؛ بسیاری از واریانت های عامل بیماریها و یا ویژگیهای هر یک از ما در این بخش قرار دارد. با این حال در 98% باقی نیز بخشهای مهمی وجود دارد.
اگزون dna چیست؟
مانند ژنوم که به دو بخش تقسیم میشود؛ ژنها هم دو دسته هستند:
ژنهایی که حاوی کدهای پروتئینی هستند.
ژنهایی که حاوی کدهای پروتئینی نیستند.
اگزون به ژنهایی که حاوی کد پروتئینی هستند گفته میشود؛ اگزوم درواقع حاوی اگزون هاست.
واریانت (variant)
یک تفاوت بین DNA دو فرد را واریانت میگویند. این تفاوتها طبیعی است و واریانتها باعث میشود که هر فرد خاص باشد. واریانت های مختلف را نمیتوان بد خطاب کرد؛ برای مثال واریانت چشم آبی و چشم قهوهای.
بعضی از این واریانت ها ریسک بیماریها را افزایش میدهند؛ مانند واریانت ژن BRCA1 که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهد.
واریانت غالب
به دستهای از واریانت ها، واریانت غالب گفته می شود. واریانت ها ویژگیها را کنترل میکنند. شما برای اینکه تأثیر یک ژن را بر ویژگی ببینید، تنها نیاز به یک واریانت غالب دارید؛ زیرا این واریانت بر تمامی واریانت های دیگر غلبه میکند.
برای مثال، رنگ چشمهای قهوهای بر رنگ چشمهای آبی غالب است. اگر شما یک واریانت کپی چشم قهوهای از پدر یا مادر به ارث ببرید؛ چشم های شما قهوه ای خواهد بود.
واریانت مغلوب
واریانت مغلوب، یک مدل دیگر از واریانت است. Variant بر ویژگیهای ما تأثیر میگذارند. برای دیدن تاثیر آن، باید دو واریانت مغلوب از یک ویژگی را به ارث ببرید.
برای مثال، رنگ چشم آبی مغلوب است؛ برای داشتن رنگ چشم آبی باید واریانت مغلوب را از پدر و مادر خود به ارث ببرید. اگر تنها یک واریته چشم آبی داشته باشید؛ رنگ چشمهای شما آبی نخواهد شد. درباره ژن غالب و ژن مغلوب بیشتر بخوانید.
اصطلاح “فنوتیپ” به ویژگی های فیزیکی مثل ظاهر، رشد و رفتار ارگانیسم یک موجود اشاره دارد. فنوتیپ موجودات، از طریق ژنوتیپ آن ها که مجموعه ای از ژنهای موجود در بدن و تأثیرات محیطی بر روی ژنها تعیین می شود.
ارتفاع، طول بال و رنگ مو نمونههایی از فنوتیپها هستند. همچنین فنوتیپها شامل ویژگیهای قابل مشاهدهای اند که قابل اندازه گیری در آزمایشگاه هستند؛ مانند سطح هورمون ها یا سلولهای خونی.
ژنوتیپ به چه چیزی اشاره دارد؟
اصطلاح “ژنوتیپ” مجموعه کاملی از ژنهای یک موجود را توصیف میکند. در یک مفهوم محدودتر، این اصطلاح را برای اشاره به آللها یا انواع مختلف ژنهای یک جاندار می توان به کار برد.
انسانها موجودات دیپلوئید هستند؛ یعنی در هر موقعیت ژنتیکی یا محل، دو آلل دارند که به صورت تکی از هر والد به ارث رسیده است. هر جفت آلل، ژنوتیپ یک ژن خاص را نشان می دهد. ژنوتیپ هر گیاه به فنوتیپ آن کمک میکند؛ که در این مورد، ظاهر بیرونی گلها مد نظر است. در مقاله تفاوت ژنوتیپ و فنوتیپ مفصل این دو را بررسی کردیم.
ژنوتایپ کردن
فنّاوریای که به بررسی بازهای ژنوم A،C، T،G میپردازد؛ ژنوتایپ نام دارد. اگر تنها به بررسی یک باز و یا بررسی یک میلیون باز بپردازید؛ همچنان به این تکنولوژی، ژنوتایپینگ میگویند. باید بدانید که ژنوتایپ کردن مانند خواندن یک حرف در یک صفحهی تصادفی از یک کتاب است.
توالی یابی دی ان ای
توالی یابی DNA، پروسهی خواندن بازهای DNA است که بخش دیگری از علم ژنتیک یا DNA شناخته می شود. شما میتوانید کل ژنوم را توالی یابی کنید (Whole Exome Sequencing) و یا تنها بخشی از ژنوم را بخوانید.
مهمترین مسئله این است که شما دارید تمامی بازهای کنار هم را میخوانید؛ مانند خواندن تمام الفبای یک جمله. با توالی یابی DNA، اطلاعات بیشتری در دسترس خواهد بود. برای خوانش کل ژنوم، تنها دو درصد ژنوم که حاوی کدهای پروتئینی است را بررسی میکنند. بیشتر بخوانید : تفاوت توالی یابی NGS و PCR
وراثت در علم ژنتیک یا DNA
آنچه از طریق ژنتیکی از والدین به فرزند بیولوژیکی آنها به ارث میرسد را وراثت می گویند. ویژگیهایی که به ارث می رسند؛ ریشهی ژنتیکی دارند.
برخی خصوصیات مانند لذت بردن از بازی بسکتبال ارثی نیستند، اما قد بلند و یا چابک بودن از ویژگیهای وراثتی است. ممکن است شما بسکتبال را دوست نداشته باشید؛ اما ژنهای شما برای بازی بسکتبال مناسب باشند! در این مقاله به بررسی مقوله ژنتیک و وراثت پرداختیم.
حامل ژنتیکی
طبق مستندات علم ژنتیک یا DNA،حامل ژنتیکی بودن، یعنی شما میتوانید یک ویژگی را به فرزند خود انتقال دهید؛ حتی اگر آن ویژگی در شما بروز نکرده باشد. فرزند شما یک واریانت (یک تفاوت بین DNA پدر و مادر) برای یک ویژگی مشخص خواهد داشت. به عنوان مثال:
اگر کسی حامل رنگ چشم آبی باشد؛ یعنی یک کپی از واریانت رنگ چشم آبی و یک کپی از واریانت رنگ چشم قهوهای دارد. چون رنگ چشم قهوهای، رنگ چشم غالب است؛ رنگ چشمهای این فرد قهوهای خواهد بود.
اگر این فرد بچهای داشته باشد؛ میتواند یک کپی از واریانت چشم آبی یا یک کپی از واریانت چشم قهوهای به فرزندش بدهد.
اگر یکی از والدین واریانت رنگ چشم قهوهای را به فرزندش بدهد؛ فرزند او رنگ چشم قهوهای خواهد داشت.
اگر پدر و مادر، هر دو، واریانت رنگ چشم آبی را به فرزند بدهند؛ رنگ چشمهای او آبی خواهد بود.
آزمایش حاملین ژنتیکی
آزمایش حاملین ژنتیکی، یکی از آزمایشهای مطرح ژنتیکی است که بر روی برنامهریزی خانواده و بارداری تمرکز دارد. این آزمایش به والدین اطلاعاتی در مورد ساختار ژنتیکی آنها میدهد.
ممکن است والدین حامل ژنهای معیوبی باشند که در آنها بروز نکرده اما احتمال انتقال آن و بروز آن در فرزندشان وجود داشته باشد.
هریک از ما دو کپی از هر ژن داریم؛ یک کپی از مادر و یک کپی از پدر. مثل دو روی یک سکه، میتوانیم یک کپی از ژنهای خود را به فرزند خود انتقال دهیم.
ممکن است بیماریهای بسیار عجیبی با نامهایی که برای ما ناآشنا هستند و حتی به نظر ترسناک باشند؛ در ژنهای هر یک از ما نهفته باشد. برای اینکه فرد مبتلا به این بیماریها باشد؛ باید دو کپی از یک ژن که هر دو کپی معیوب هستند را به ارث ببرد.
داشتن یک کپی از یک ژن معیوب معمولاً شما را به بیماری مبتلا نمیکند؛ برای همین است که به شما حامل گفته میشود.
اگر پدر و مادر هر دو یک کپی از یک ژن معیوب را داشته باشند؛ آن وقت احتمال سالم بودن فرزند آن ها، بسیار کم خواهد بود. آگاهی از ساختار ژنتیکی، به پدر و مادر این امکان را میدهد که قبل از بارداری تصمیمات درستی در زندگی خود بگیرند.
ریسک ابتلا
احتمال اینکه فردی ویژگی خاصی داشته باشد را ریسک ابتلا می گویند. ریسکهای بالاتر، از دو طریق اتفاق میافتند: به ارث بردن واریانت ها از والدین و یا فاکتورهای محیطی – سموم، اشعهی UV و مواد خوراکی.
برای مثال شاید به دلیل مصرف زیاد فست فودها، شما ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی را داشته باشید؛ یا ریسک بیماریهای قلبی را به خاطر به ارث بردن واریانت های مختلف بیماری از والدین، در شما وجود داشته باشد. با به ارث بردن واریانت های ژنتیکی بیماری، ریسک ابتلا در شما چندین برابر میشود؛ زیرا شما هر دو فاکتور ژنتیک و محیط را دارید.
مشاور ژنتیک کیست؟
متخصص سلامتی که میتواند اطلاعات ژنتیکی شما را بفهمد و در رابطه با دادههای ژنتیکی بر اساس سوابق خانوادگی افراد، تصمیمگیری کند را مشاور ژنتیک می گویند. مشاورین ژنتیک در حوزههای بسیاری مانند برنامهریزیهای خانواده برای فرزند آوری، آنکولوژی، کاردیولوژی، نورولوژی و بسیاری شاخههای دیگر فعالیت دارند.
در علم ژنتیک یا DNA انواع تست ژنتیکی را داریم. متخصصین در مراکز درمانی مختلف از جمله بیمارستانها و آزمایشگاهها حضور دارند. برخی مواقع، پزشکان، مراجعه کنندگان را به مشاوره ژنتیک معرفی می کنند اما دسته ای دیگر، خودشان به دنبال مشاور ژنتیک هستند.
در آزمایشهای مای اسمارت ژن، اطلاعات ژنتیکی DNA از نمونه بزاق استخراج شده و برای انجام تستهای سلامت، استعدادیابی و نیاکان مورد استفاده قرار میگیرد. DNA که حامل اطلاعات ژنتیکی بدن است، با استفاده از توالییابی، دادههای ژنتیکی متعددی را آشکار میسازد.
در آزمایش استعدادیابی Talent X، بیش از 700 هزار نقطه ژنتیکی فرد از طریق تکنولوژی ژنوتایپینگ تحلیل و گزارش اختصاصی بر اساس این دادهها ارائه میشود. در آزمایش سلامت Health X نیز تغییرات ژنتیکی فرد بررسی میشود. علاوه بر این، آزمایش نیاکان Ancestry X اطلاعاتی درباره مسیر مهاجرتی اجداد مادری و پدری، ترکیب ملیتی و همچنین افراد مشهور دارای شباهت ژنتیکی را ارائه میدهد.
DNA؛ رمز حیات و کلید آینده ژنتیک
دی ان ای چیست؟ DNA مولکولی پیچیده اما حیاتی است که تمام اطلاعات ژنتیکی بدن را در خود نگه میدارد و تعیینکننده ویژگیهای ارثی ماست. این مولکول نهتنها نقش اساسی در رشد، عملکرد و حیات سلولی دارد، بلکه در پزشکی، کشاورزی و فناوریهای زیستی نیز اهمیت زیادی پیدا کرده است. شناخت DNA به ما کمک میکند که درک بهتری از بدن خود داشته باشیم، روشهای درمانی جدیدی ابداع کنیم و حتی از بروز بیماریهای ارثی پیشگیری کنیم. به همین دلیل، مطالعه DNA نهتنها در حوزه زیستشناسی، بلکه در آیندهپژوهی علم پزشکی نیز جایگاه ویژهای دارد.
سوالات شما
[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”DNA مخفف چیست؟” answer-0=”DNA مخفف دیاکسی ریبونوکلئیک اسید (Deoxyribonucleic acid) است.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”مشاور ژنتیک چه کمکی به ما می کند؟” answer-1=”مشاوره ژنتیک، اطلاعات ژنتیکی شما را ارزیابی می کند و شخص مشاور، می تواند در رابطه با دادههای ژنتیکی بر اساس سوابق خانوادگی افراد، تصمیمگیری کند. مشاورهای ژنتیک در حوزههای بسیاری مانند برنامهریزیهای خانواده برای فرزند آوری، آنکولوژی، کاردیولوژی، نورولوژی و بسیاری شاخههای دیگر می به مراسجعه کنندگان کمک می کنند.” image-1=”” headline-2=”h3″ question-2=”تفاوت ژن و دی ان ای در چیست؟” answer-2=”ژن، بخشی از DNA است که مانند یک دستورالعمل پخت غذا، حاوی دستورالعمل عملکردها، برای تولید پروتئین است. این پروتئینها، ویژگیهای خاصی را به شما میدهند.” image-2=”” headline-3=”h3″ question-3=”آزمایش DNA چیست؟” answer-3=” DNA تست ژنتیک به بررسی ژنها می پردازد. آزمایش ژنتیک در بسیاری از زمینههای پزشکی مفید است و میتواند مراقبت های پزشکی شما یا اعضای خانواده شما را تغییر دهد. تستهای ژنتیکی با استفاده از نمونه خون یا بزاق انجام می شود و نتایج معمولاً ظرف چند هفته آماده میشود. ” image-3=”” count=”4″ html=”true” css_class=””]
اختلال بای پولار یا اختلال دوقطبی (bipolar disorder) که با نام افسردگی شیدایی و مانیا هم شناخته می شود، یک بیماری ذهنی است که باعث نوسان حالات روحی در فرد می شود. اختلال دوقطبی چه حسی دارد؟ این اختلال نه فقط برای فرد مبتلا، بلکه اطرافیان، نیز این یک وضعیت روانی گیج کننده است. چگونه یک نفر میتواند از یک روز پرانرژی و خوش بین به زندگی، یک روز دیگر دچار افسردگی و بی انگیزه شود؟
حالات روحی بسیار بالا، دوره هایی است که افراد بسیار شاد و با انرژی هستند و منظور از حالات روحی پایین، دوره هایی است که فرد بسیار غمگین، ناامید و کسل کننده است. فرد در بین این دورههای بالا و پایین، اغلب در وضعیت نرمال خواهد بود. به دلیل وجود دو قطب خلق مثبت و خلق منفی، به این اختلال دوقطبی یا بای پولار شناخته می شود.
اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی یک بیماری ذهنی است.
امروزه با پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی، بشر قادر است به کمک نمونه برداری های ساده مثل بزاق دهان، ریسک احتمال ابتلا به بیماری ها را کشف و برای پیشگیری از آن ها اقدام کند. این آزمایش ها از طریق آنالیز داده های ژنتیکی افراد به دست می آید؛ مجموعه مای اسمارت ژن، با انجام تست ژنتیک سلامت HealthX، ریسک ابتلا به بیماری ها را بررسی می کند. در ادامه درباره با بیماری دوقطبی بیشتر آشنا می شویم.
اختلال بای پولار دوقطبی چیست؟
گاهی اختلال دو قطبی با برخی دیگر از بیماری های روانی اشتباه گرفته می شوند. تست دوقطبی کمک شایانی به تشخیص این بیماری می کند. اختلال دو قطبی دو نوع 1 و 2 دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. برای آگاهی از نوع این بیماری می توانید از تست اختلال دوقطبی کمک بگیرید.
اختلال دوقطبی یا Bipolar که قبلاً به عنوان افسردگی مانیک شناخته می شد، یک اختلال خلقی است که باعث تغییرات اساسی در خلق و خو، انرژی و توانایی انجام کارهای روزمره میشود. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، دورههایی از احساسات شدید و تغییرات رفتاری را تجربه میکنند که “دورههای خلقی” نامیده میشود و ممکن است روزها تا هفته ها طول بکشد.
دورههای افسردگی علائمی مثل کاهش انرژی، غم و غیره را دارد. دورههای شیدایی برعکس هستند، فرد احساس انرژی، خوش بینی و حتی سرخوشی میکند، که می تواند منجر به تصمیم گیری غیر منطقی و تکانشی شود. نوع و شدت علائم اختلال بای پولار دوقطبی در افراد مختلف متفاوت است.
چرا به آن شیدایی می گویند؟
کلمهی شیدایی زمانی را توصیف میکند که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی (بای پولار)، احساس هیجان بسیار زیاد و اعتماد به نفس بالایی دارد. این احساسات همچنین شامل تحریک پذیری بالا، رفتار تکانشگری و تصمیمگیریهای بیپروا میشود.
نیمی از این افراد در حالت شیدایی دارای افکار بیهوده (باور به چیزهایی که واقعی نیستند و نمیتوانند دربارهی آنها صحبت کنند) و یا توهم (شنیدن و یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند) هستند.
هیپومانیا، نیمهشیدایی است که در آن فرد پندارهای بیهوده و توهم را ندارد و حالات روحی بسیار شدید آنها زندگی روزمرهشان را درگیر نمیکند.
کلمهی افسردگی، حالات فرد در ناراحتی زیاد و انزوا را توضیح میدهد. نشانههای این حالت همانند اختلال شدید افسردگی یا افسردگی کلینیکال است. بیشتر افراد دوقطبی بیشترین زمان خود را در افسردگی سپری میکنند تا حالت شیدایی و نیمهشیدایی.
انواع اختلال دوقطبی
سه نوع اصلی اختلالات بایپولار عبارتند از:
اختلال دوقطبی I
اختلال دوقطبی II
اختلال سیکلوتیمیکادامه
دوقطبی I
دورههای مانیک حداقل هفت روز طول میکشد و ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد. دورههای افسردگی بعد از آن ممکن است تا دو هفته طول بکشد. اگر این علائم به طور همزمان اتفاق بیوفتد ، به آن دوره مختلط می گویند.
دوقطبی II
با الگوی دورههای افسردگی و هیپومانی شناخته می شود. هیپومانیا یک حالت روحی است که باعث افزایش انرژی، تحریک و گفتار تحت فشار میشود. مانیک به اندازه دو قطبی یک، شدید نیست، اما دوره های افسردگی شدید هستند و ممکن است بیشتر طول بکشد.
اختلال سیکلوتیمیک
تغییرات مکرر بین نوسانات خلقی ، که دوچرخه سواری سریع نامیده میشود. بالاترین سطح با علائم هیپومانیا مطابقت دارد و پایین ترین آنها افسردگی خفیف تا متوسط است. متخصصان میگویند: “با سیکلوتیمی، فراز و نشیب ها بیشتر است و می تواند این نوسانات را برای مدت زمان طولانی تر، از نظر تشخیصی دو سال داشته باشد.”
افراد مبتلا به مانیا تغییرات خلقی بالا و پایین را تجربه می کنند.
عشق و رابطه در بیماران دوقطبی چگونه است؟
بیماران مبتلا به این اختلال مانند همه ی انسان ها ممکن است به کسی علاقمند شوند. اگر قصد دارید با کسی که مبتلا به دوقطبی است ازدواج کنید باید اطلاعات خود را بالا ببرید و قبل از شروع رابطه با یک مشاور صحبت کنید.
ارتباط با این بیماران به دلیل عدم توانایی کنترل میزان شادی و غم، نیاز به مهارت دارد. شما باید بدانید وقتی شخص دوره ی افسردگی را طی می کند باید چه رفتاری از خود نشان دهید.
اگر طرف مقابل شما در دوره ی افسردگی شیدایی به سر می برد باید احتمال بروز رفتار های همراه با پرخاش و خشونت را بدهید.
10 نشانه اختلال بای پولار چیست؟
هنگامی که افراد در مرحله مانیک هستند، بودن در اطراف آنها می تواند طاقت فرسا باشد. در این مرحله انرژی زیادی دارند، اهداف بیشماری در سر می پرورانند که واقعیت ندارد و حتی دستیابی به آنها برای انسان غیر ممکن است. برعکس هنگامی که آنها جنبه افسردگی خلق و خوی خود را تجربه میکنند ، تنبل می شوند و عملا هیچ کاری نکردن را ترجیح می دهند، از اطرافیان فاصله می گیرند و تنهایی را به آن ترجیح می دهند.
اختلال بایپولار یا مانیا باعث نوسانات خلقی مکرر یا حالتهایی میشود که احساس بسیار شدید + (شیدایی یا مانیک) یا بسیار پایین – (افسردگی) در فرد می شود. اختلال دوقطبی یا بای پولار در حالتهای خلقی مختلف، علائم مخصوص به خود را دارد:
1. کاهش نیاز به خواب
یک فرد معمولی بخاطر انرژی بیش از حد یک چرخه شیدایی یا هیپومنیک، خوشحال می شود.
داشتن ساعات اضافی در روز به لطف بی خوابی شب قبل
اگر شما یا یکی از عزیزان خود به خوبی (بدون علائم واقعی خستگی یا اختلال شناختی) به مدت چهار تا پنج ساعت خواب به مدت چند هفته یا به طور قابل توجهی کمتر از برنامه خواب قبلی عمل می کنید، می تواند به شیدایی اشاره کند.
2. افکار مسابقه ای و سرعت گفتار
بسیاری از مباحث برای شخص مقابل شما معنی ندارد؛ این اتفاق نتیجه ترکیب افکار درهم و برهم با سرعت گفتار بالا است.
3. بیقراری و تحریک
شخصی را تصور کنید که فقط دو دقیقه در یک رستوران می نشیند قبل از این که از چیزی آشفته شود و نیاز به حرکت داشته باشد؛ محیط پیرامون او را کلافه می کند. میز بعدی خیلی بلند است، گارسون خیلی کند است، صندلیش خیلی تکان می خورد؛ یا تصمیم می گیرد که حوصله غذای مکزیکی را دیگر ندارد. یکی از مهم ترین علائم شیدایی دوقطبی، ناتوانی در نشستن است.
4. اعتماد بیش از حد
اعتماد به نفس زیاد همیشه نشانه بارز مانیک بودن است. وقتی احساس می کنم آنچه می نویسم، مطالب پرفروش نیویورک تایمز است. صادقانه بگویم عدم وجود ناامنی، برای من نشان دهنده افزایش اعتماد به نفس است.
اما اگر ناگهان فکر می کنید دارای قدرت های فوق العاده ای هستید که تا فردا بعد از ظهر تاریخ را تغییر می دهند، ممکن است بخواهید این موضوع را به روانپزشک اعتراف کنید، زیرا چنین ارزیابی های شخصی می تواند نشان دهنده یک دوره شیدایی اختلال بای پولار یا دوقطبی باشد.
5. رفتارهای تکانشی و مخاطره آمیز
اکثر مردم از این عارضه شیدایی آگاه هستند: شوق خرید، روابط خارج از ازدواج، سفر با موتورسیکلت در سراسر کشور. با این حال آنچه برای یک انسان تکان دهنده است برای دیگری کاملاً متفاوت است.
اگر به طور ناگهانی می خواهید حرفه خود را به عنوان یک متخصص فناوری اطلاعات در آمریکای میانه ترک کنید تا در آشپزخانه نیویورک آشپز لذیذ شوید یا سه کابین چوبی بخرید تا در میشیگان بالا بازسازی شود، مراقب باشید – این ممکن است نشانه شیدایی باشد.
حالت سرخوش، افزایش انرژی و بی خوابی از علائم حالت مانیک و احساس ناامیدی، عدم تمرکز و کاهش انرژی از علائم افسردگی هستند.
6. ناامیدی
در زندگی غم و اندوه وجود دارد. این مسائل ناگوار است اما فرد را از کار نمی اندازند. از سوی دیگر، ناامیدی جایی برای خوش بینی ندارد.
یک ناهنجاری در مورد ناامیدی وجود دارد که اعضای خانواده و دوستان به راحتی می توانند آن را تشخیص دهند: چشمان خالی از احساس، گونه های توخالی، فقدان شخصیت. وجود امید، غم را از افسردگی متمایز می کند.
7. کناره گیری از خانواده و دوستان و عدم علاقه به فعالیت ها
بر اساس آمار اختلالات روانی تفاوتی نسبت به فعالیت هایی که قبلاً از آنها لذت برده اید، کناره گیری از افراد، مکانها و چیزهای آشنا، می تواند نشان دهنده چرخه رو به پایین اختلال بای پولار دوقطبی باشد. افراد افسرده دیگر از موسیقی، هنر، ورزش و یا هرگونه فعالیتی که زمانی احساس هدف و معنا ایجاد می کرد، انرژی نمی گیرند. آنها منزوی شده و می خواهند تنها باشند.
8. تغییر در اشتها و خواب
برخی از افراد هنگام افسردگی از غذاهای فوری استفاده می کنند و غذای خود را بدون علاقه به غذا انتخاب می کنند. برخی نمی توانند از تخت بلند شوند، در حالی که برخی دیگر تمام مدت بیدار می مانند.
تغییرات قابل توجه در اشتها (و وزن) و الگوهای خواب، مهم نیست چگونه ظاهر می شوند؛ می تواند نشان دهنده چرخه افسردگی اختلال دوقطبی باشد. هر دو را پیگیری کنید و اگر ظرف دو هفته تنظیم نشدند، کمک بگیرید.
9. مشکلات حافظه، تمرکز و تصمیم گیری
در طول مرحله شیدایی، افراد دوقطبی ممکن است با انرژی اضافی خود و کاهش نیاز به خواب، احساس کارآمدی بیشتری کنند. با این حال سقوط اجتناب ناپذیر است و منجر به افسردگی می شود.
به گفته موسسه ملی سلامت روان، یک چرخه افسردگی مشکلاتی در حافظه، تمرکز و تصمیم گیری ایجاد می کند که می تواند عملکرد شغلی را مختل می کند.
10. مرگ و افکار خودکشی
آخرین نشانه اختلال بای پولار وسواس های مربوط به مرگ است. به عنوان مثال اگر در مورد مرگ اجداد خود فکر کنید، بخواهید بدانید چه موقع به مرگ طبیعی می میرید. در صورت وجود هر گونه افکار خودکشی حتی افکار فرضی در مورد چگونگی پایان زندگی تان، بلافاصله به دنبال کمک باشید.
انواع روش های تشخیص دو قطبی
بدون شک برای تشخیص بیماری باید به علائم آن توجه کرد. تشخیص این بیماری از طریق تست و معاینه پزشک متخصص امکان پذیر است. ممکن است در برخی افراد به علت نبود سابقه بیماری در خانواده یا کمبود اطلاعات، باورپذیری ابتلا به این بیماری مشکل به نظر برسد، اما با انجام تست اختلال دو قطبی و معاینه بالینی پزشک می توان از وجود یا عدم بیماری در فرد اطمینان حاصل کرد.
پزشک در ابتدا راجع به علائم بیماری از شما سوال خواهد کرد. ممکن است به شما بگوید آزمایش ادرار یا آزمایش خون انجام دهید. این کار به این دلیل انجام می شود که پزشک ببینید که آیا شما بیماری دیگری از جمله کم کاری تیروئید دارید یا خیر.
در مقاله علائم کم کاری تیروئید، به طور مفصل درباره نشانه های تیروئید کم کار صحبت کرده ایم.
انواع تست تشخیص دوقطبی
بدون شک هر انسانی به احوالات خود بیشتر از دیگران آگاه است. تست دوقطبی به شرط جواب های صادقانه می تواند تا حدودی به تشخیص کمک کند. امروزه تست bipolar به صورت آنلاین در صفحات مختلف وجود دارد که رایج ترین آنها تست mdq است؛ البته اخیرا اثبات شده این تست خیلی دقیق نیست.
در سال 2019 یک آزمایش انجام شد، که نشان می دهد افرادی که تست bipolar آنها مثبت شده است، به همان اندازه ای که به اختلال دو قطبی مبتلا هستند با اختلال شخصیت مرزی نیز دست و پنجه نرم می کنند.
تست mdq
تست mdq یکی از ابزار غربالگری و تشخیص اختلال دو قطبی به حساب می آید. این تست در مراحل اولیه بیماری کمک بسیاری به تشخیص می کند. البته در ادامه ی روند درمان باید راه های درمانی مناسب توسط پزشک اتخاذ شود. این تست توسط دکتر Robert M.A. Hirschfeldو همکارانش طراحی شد.
تست ژنتیکی تشخیص احتمال بای پولار
برای تشخیص انواع بیماری ها معمولا دو عامل محیط و وراثت مورد بررسی قرار می گیرد. برخی آزمایش ها نشان داده 60 تا 80 درصد اختلال دو قطبی به وراثت برمیگردد.
اگر در خانواده خودتان یا خانواده پدری یا مادری، افراد مبتلا به اختلال دو قطبی وجود دارند، می توانید با انجام تست ژنتیک و تست اختلال دوقطبی از وجود بیماری یا عدم بیماری اطمینان حاصل کنید.
البته توجه داشته باشید که هر چه نسبت شما به کسی که مبتلا به اختلال دو قطبی است نزدیک تر باشد احتمال ابتلای شما بیشتر است.
درمان اختلال دوقطبی
درمان بهتر است توسط متخصص بیماری های روانی که در درمان اختلالات دوقطبی مهارت دارد، انجام شود. در موارد حاد ممکن است یک تیم درمانی داشته باشید که شامل یک روانشناس، مددکار اجتماعی و پرستار روانپزشکی نیز باشد.
دارو و روان درمانی از درمان های اولیه برای کنترلعلائم بای پولار یا اختلال دوقطبی هستند.
این اختلال یک بیماری مادام العمر است. درمان برای مدیریت علائم است. باتوجه به نیاز فرد،درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
اختلال دوقطبی چالش مهمی در حوزه سلامت روان است که با تغییرات شدید بین دورههای شیدایی و افسردگی مشخص میشود. مدیریت موثر این اختلال نیازمند یک رویکرد چند وجهی شامل دارو درمانی، روان درمانی و تنظیم سبک زندگی است. در زیر، روش های مختلف درمان را به طور مفصل بررسی می کنیم:
داروها
برای تعادل روحیات خود داروهای تجویزی پزشک را مصرف کنید. ادامه درمان اختلال دوقطبی نیاز به درمان مادام العمر با داروها دارد، حتی در دورههایی که احساس بهتری دارید. افرادی که از درمان صرف نظر میکنند، در خطر تشدید علائم هستند. گاهی تغییرات خلقی جزئی، به شیدایی یا افسردگی کامل تبدیل میشود.
تثبیت کننده های خلق و خو
مشخصه تثبیت خلق و خو اغلب شامل لیتیوم است که یک استاندارد طلایی شناخته شده است. لیتیوم در پیشگیری از دوره های شیدایی و افسردگی و کاهش احتمال عود بسیار مهم است. گزینه های جایگزین مانند والپروات و لاموتریژین نیز می توانند به تثبیت تغییرات خلقی کمک کنند.
داروهای ضد روان پریشی
مدیریت علائم شدید شیدایی اغلب شامل داروهای ضد روان پریشی است. داروهای ضد روان پریشی غیر معمول، از جمله اولانزاپین، کوتیاپین، و ریسپریدون، نقش اساسی در رسیدگی به بیقراری، توهم و سایر تظاهرات مرتبط با حالات شیدایی دارند.
داروهای ضد افسردگی
در حالی که استفاده از داروهای ضد افسردگی به دلیل پتانسیل آنها برای ایجاد دوره های شیدایی هنوز مورد بحث است، آنها با احتیاط در طول دوره های افسردگی تجویز می شوند. به طور معمول، آنها با تثبیت کننده های خلقی همراه می شوند تا از انتقال به فاز شیدایی جلوگیری کنند.
داروهای ضد اضطراب
اگرچه داروهای ضد اضطراب می توانند علائم اضطراب همراه در اختلال بای پولار را کاهش دهند، اما به دلیل خطر تشدید بی ثباتی خلقی، آنها با احتیاط انجام می شوند.
روان درمانی اختلال بای پولار
رفتار درمانی شناختی (CBT)
CBT بر شناسایی و به چالش کشیدن الگوها و رفتارهای فکری منفی متمرکز است. این رویکرد درمانی افراد را با راهبردهای مقابله ای سازنده و مهارت های حل مسئله تقویت می کند.
رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)
با ادغام تکنیک های شناختی-رفتاری با تمرین های ذهن آگاهی، DBT در مدیریت احساسات شدید، بهبود روابط بین فردی و پرورش قابلیت های تنظیم هیجانی ارزشمند است.
ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی (IPSRT)
IPSRT بر اهمیت حفظ برنامه های روزانه ثابت و الگوهای خواب تأکید می کند. با پرداختن به اختلالات ریتم شبانه روزی، این رویکرد به تعدیل نوسانات خلقی کمک می کند.
تغییر سبک زندگی در روند درمان بایپولار
بهداشت خواب
ایجاد یک برنامه خواب منظم برای افرادی که با اختلال دوقطبی دست و پنجه نرم می کنند از اهمیت بالایی برخوردار است. الگوهای خواب نامنظم می تواند نوسانات خلقی را تحریک کند. اجرای استراتژی هایی مانند روتین آرامش بخش قبل از خواب و کاهش استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب می تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
ورزش
درگیر شدن در فعالیت بدنی منظم مزایای ثابت شده ای را برای بهبود خلق و خو، کاهش استرس و بهزیستی کلی به همراه دارد. ورزش بدنی به تنظیم انتقال دهنده های عصبی کمک می کند و خلق و خوی پایدارتری را تقویت می کند.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی کامل و پر از مواد مغذی می تواند تأثیر مثبتی بر خلق و خو و سطح انرژی داشته باشد. اسیدهای چرب امگا 3 که در غذاهایی مانند ماهی های چرب و دانه های کتان رایج هستند، ممکن است اثرات تثبیت کننده خلق و خو داشته باشند. برای آشنایی بیشتر با فواید قرص امگا 3 برای زنان و مردان کلیک کنید.
مدیریت استرس
تجهیز خود به تکنیک های کاهش استرس، از جمله تنفس عمیق، تمرکز حواس، و آرام سازی پیشرونده عضلانی، در مدیریت عوامل استرس زا که ممکن است باعث ایجاد اپیزودهای خلقی شوند، بسیار مهم است.
درمان تشنج الکتریکی (ECT)
ECT، یک مداخله پزشکی شامل القای تشنج کنترلشده از طریق جریانهای الکتریکی به مغز، معمولاً برای موارد شدید اختلال دوقطبی که به درمانهای دیگر پاسخ نمیدهند، اختصاص دارد. در حالی که ECT می تواند به سرعت علائم شدید را کاهش دهد، تجویز آن به دقت توسط متخصصان پزشکی نظارت می شود.
طرح های درمانی شخصی
تطبیق درمان اختلال دوقطبی با نیازهای فردی ضروری است. متغیرهایی که شامل نوع و شدت علائم، سابقه پزشکی، پاسخهای درمانی گذشته و ترجیحات شخصی هستند، همگی بر مسیر درمانی بهینه تأثیر میگذارند. تلاش مشترک بین فرد، روانپزشک، درمانگر و سایر پزشکان مراقبت های بهداشتی در تهیه یک نقشه راه درمان جامع بسیار مهم است.
در مجموع، درمان اختلال بای پولار یک کار پیچیده است، که اغلب روش های درمانی بای پولار ترکیبی از دارو، روان درمانی، سازگاری با سبک زندگی، و در موارد خاص، مداخلات فشرده تر مانند ECT است. یک رویکرد کل نگر که به تثبیت خلق و خو و بهزیستی کلی می پردازد، می تواند عمیقاً کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی را افزایش دهد. مشاوره با متخصصان بهداشت روان واجد شرایط در ابداع مناسب ترین استراتژی درمانی، همسو با نیازها و شرایط فردی، بسیار مهم است.
اگر فرد رفتار خطرناکی دارد، احساس خودکشی میکند یا از واقعیت جدا میشود (روانپریشی)، پزشک احتمالاً بستری شدن را توصیه خواهد کرد. درمان در بیمارستان میتواند به حفظ آرامش و امنیت فرد کمک کند و خلق و خوی او را تثبیت کند.
اختلال دوقطبی چقدر شایع است؟
طبق آمار جهانی در سال 2018، 46 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به این اختلال هستند. در همان سال یک نظرسنجی از 11 کشور نشان داد که شیوع اختلال دوقطبی در طول زندگی 2.4 است. ایالات متحده دارای شیوع 1٪ دوقطبی نوع I بود که در بسیاری از کشورهای دیگر در این نظرسنجی به میزان قابل توجهی بیشتر بود.
از بین همه اختلالات خلقی، افرادی که نشانه اختلال دوقطبی دارند بیشترین احتمال طبقه بندی با اختلال “شدید” را خواهند داشت.
میانگین شیوع اختلال دوقطبی ( اختلال بای پولار) در سال 2017 در زنان و مردان مشابه بوده است.
میانگین سن شروع اختلال دوقطبی، 25 سالگی است.
طبق آمار موسسه بهداشت ملی روانی، اختلال دوقطبی به طور متوسط منجر به کاهش 9.2 سال از عمر فرد می شود.
خطر خودکشی در افراد مبتلا به دوقطبی زیاد است و 15 تا 17 درصد خودکشی میکنند.
اختلال دوقطبی در ایران
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، اختلال دوقطبی در صدر اختلالهای روانی در کشور ماست. آمار منتشر شده از انجمن روانپزشکان ایران نشان می دهد، 20 درصد مردم اختلال خفیف تا شدید دارند.
دکتر فرید فدایی متخصص اعصاب و روان و عضو انجمن روانپزشکان ایران میگوید: گرچه بسیاری از بیماریهای روانی منشأ ژنتیکی دارند اما برخی عوامل محیطی هم تأثیر دارند.
نتیجه تحقیقی که کنگره سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران در مهر ۱۳۹۶ ارائه کرد، نشان میداد که ۲۳، ۴۴ درصد افراد موردمطالعه اختلالات روانی دارند.
این مطالعه روی ۳۶ هزار نفر در شش گروه سنی بالای ۱۵ سال انجام شده بود. این مطالعه تائید میکرد که اختلالهای روانی در شهرها بیشتر از روستاها و شهرستانهاست.
از کجا بفهمیم اختلال بای پولار داریم؟
بدون شک هر فردی در طول زندگی خود غم و شادی را تجربه خواهد کرد. اما در بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی دوره های غم و شادی معمولا در فواصل زمانی کوتاه تکرار می شوند.
این افراد هنگام بحث، موضوع را عوض می کنند و قدرت پیش بردن یک بحث تا انتها را ندارند. گاهی شخص به سرعت تصمیم می گیرد و بسیار فعال و پرتحرک می شود.
این افراد در واکنش به برخی مسائل بدون توجه به طرف مقابل واکنش همراه با پرخاش از خود نشان می دهند.
تشخیص اختلال دو قطبی از طریق تست ژنتیک مای اسمارت ژن
در ابتدای مقاله به نشانه ها و علائم شایع بای پولار اشاره کردیم؛ اما برای تشخیص نهایی نیاز به مراجعه به متخصص است. متخصصین این حوزه با انجام تست دوقطبی یا تست بای پولار وضعیت فرد را مورد بررسی قرار می دهند.
در مقالهای دیگر از مای اسمارت ژن به انواع تست های ژنتیکی اشاره کردیم. یکی از انواع تستی که از طریق بزاق دهان صورت میگرفت با هدف ارتقای سطح سلامت فردی است تا هر فرد بتواند آگاهانهتر در مورد سبک زندگی مرتبط با سلامت جسم و روانش تصمیم گیری کند.
جمع بندی
در اختلال دو قطبی، خلق بسیار بالا و بسیار پایین از یک مدل خاص پیروی نمیکند. ممکن است فردی بارها در یک حال روحی خاص (شیدایی و یا افسردگی) قبل از رفتن به حالت روحی دیگر، باقی بماند. این حالات روحی مداوم میتواند هفتهها، ماهها و یا سالها به طول انجامد. باید توجه داشته باشیم که شدت این حالات روحی در هر فرد متفاوت است.
علی رغم افزایش آگاهی از اینکه اختلال بای پولار چیست؟ و چگونه بر زندگی افراد تأثیر می گذارد؟ با وجود فیلمهای درباره سلامت روان مانند Silver Linings Playbook ، omeland و Michael Clayton هنوز کلیشه های قوی وجود دارد که بر نحوه تعریف و تشخیص شرایط در خود و در ما تأثیر می گذارد. تجربیات خودتان در مورد نحوه برخورد با اختلال دوقطبی را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”دو قطبی چیست؟” answer-0=”اختلال دوقطبی (که قبلاً بیماری شیدایی- افسردگی یا افسردگی شیدایی نامیده می شد) یک اختلال روانی است که باعث تغییرات غیرعادی در خلق و خو، انرژی، سطح فعالیت، تمرکز و توانایی انجام کارهای روزمره می شود. سه نوع اختلال دوقطبی وجود دارد.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟” answer-1=”اختلال دوقطبی، با نوسانات خلقی شدید مشخص می شود. نوسانات خلقی شدید (شیدایی) تا پایین ترین حد (افسردگی) می تواند متغیر باشد. دوره های شیدایی و افسردگی اغلب چند هفته یا چند ماه طول می کشد. ” image-1=”” headline-2=”h3″ question-2=” عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی چیست؟” answer-2=”استرس، کم خوابی و حتی تغییرات فصلی می توانند در ایجاد علائم دوقطبی شما نقش داشته باشند.” image-2=”” count=”3″ html=”true” css_class=””]