شیوع آبله میمونی چقدر جدی و خطرناک است؟ آیا به شرایط زندگی زمان کرونا برمیگردیم؟
آبله میمون بیماری ویروسی است که اخیرا در آفریقا شیوع پیدا کرده و سازمان جهانی بهداشت نگران وقوع همه‌گیری جهانی آن (مانند پاندمی کووید) است.
بیماری آبله میمون یا Mpox معمولا از طریق تماس مستقیم با انسان یا حیوان آلوده منتقل می‌شود و علائمی شبیه آنفولانزا به همراه بثورات پوستی دارد.
اخیرا سازمان بهداشت جهانی برای دومین بار در سه سال گذشته، شیوع این بیماری را به عنوان یک وضعیت اضطراری بهداشتی در سطح دنیا (از جمله ایران) اعلام کرده است و هنوز خبر دقیقی از وجود واکسن آبله میمون در ایران منتشر نشده است؛ پس لازم است برای جلوگیری از شیوع آبله میمونی در ایران، با این بیماری، علائم و راه‌های پیشگیری از آن آشنا شویم.
آبله میمونی چیست؟
آبله میمون یا ام پاکس نوعی بیماری است که ویروس آبله میمون آن را ایجاد می‌کند. دو نوع شناخته شده ویروس mpox وجود دارد:
- کلاد 1 (Clade I): شیوع این نوع از آبله میمونی از مرکز آفریقا شروع شده و معمولا هم در همین منطقه گسترش پیدا می‌کند. این سویه باعث بیماری و مرگ و میر شدیدتری از سایر سویه‌ها می‌شود.
- کلاد 2 (Clade II): از غرب آفریقا منشاء گرفته است. نوعی که در شیوع جهانی درگیر است. بیش از 99.9 درصد موارد مبتلا زنده می‌مانند.
به طور کلی بیماری آبله میمون نادر است، اما در سال‌های اخیر مواردی از این بیماری در خارج از آفریقا مشاهده شده که اهمیت پیشگیری از آن را برجسته کرده است.
راه های انتقال و شیوع آبله میمونی
آبله میمون از طریق راه‌های زیر منتقل می‌شود:
- تماس مستقیم با فرد آلوده مانند در آغوش گرفتن، بوسیدن یا رابطه جنسی
- تماس مستقیم با ضایعات پوستی یا ترشحات بدن فرد یا حیوان آلوده.
- تماس با اشیاء آلوده به مایعات بدن یا ضایعات پوستی فرد مبتلا مانند لباس، ملحفه یا وسایل شخصی.
- تماس مستقیم با خون، گوشت، ترشحات، یا بافت حیوانات آلوده مانند میمون‌ها، جوندگان، یا سایر حیوانات وحشی.
چه کسانی به آبله میمونی مبتلا می‌شوند؟
هر کسی ممکن است ویروس آبله میمون را بگیرد و به این بیماری مبتلا شود. اما معمولا در آفریقا، کودکان زیر 15 سال درگیر آبله میمونی می‌شوند.
به طور کلی افراد زیر در معرض خطر بیشتر ابتلا به ام پاکس هستند:
- افراد با ضعف سیستم ایمنی مانند بیماران تحت درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، مبتلایان به بیماری‌های مزمن و ایدز
- کودکان زیر یک سال
- افراد با سابقه اگزما
- خانم‌های باردار
هنوز زمان زیادی از نگرانی‌‌ها در مورد تب دنگی نگذشته که حالا باید نگران این بیماری ویروسی جدید باشیم! این روزها سلامتی باید مهم‌ترین دغدغه ما باشد؛ از همین رو برای پیشگیری از ابتلا به سایر بیماری‌های زمینه‌ای، آزمایش ژنتیک سلامت (HealthX) با بررسی ریسک ابتلای فرد به بیش از 70 نوع بیماری و سرطان، به جلوگیری و تشخیص زودهنگام بیماری کمک می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره ژنتیک رایگان در خصوص آزمایش ژنتیک سلامت کلیک کنید.
علائم آبله میمون
علائم آبله میمون افراد مبتلا به mpox همه علائم را بروز نمی دهند. راه های مختلفی که ممکن است علائم را تجربه کنید عبارتند از:
فقط بثورات پوستی (بدون علائم دیگر) یا علائم دیگری که بعداً ایجاد می شوند.
علائمی شبیه آنفولانزا، سپس راش. برخی افراد اصلا جوش نمی زنند.
بثورات پوستی می تواند گسترده باشد، اما برخی از افراد فقط برجستگی یا تاول کمی دارند.
علائم این بیماری معمولا بین چند روز تا چند هفته بعد از آلوده شدن با ویروس آبله میمون بروز پیدا می‌کند.
شایع‌ترین علائم آبله میمونی عبارتند از:
- تب و لرز
- سر درد
- کهیر
- بثورات پوستی
- خستگی
- تورم غدد لنفاوی
- دردهای عضلانی
بثورات و ضایعات پوستی آبله میمونی مانند دیگر انواع آبله با برآمدگی‌های صاف و قرمز رنگ شروع می‌شود که کم کم به تاول‌های چرکی تبدیل می‌شوند. در نهایت هم این تاول‌ها پوسته پوسته شده و می‌ریزند.
این تاول‌ها ممکن است روی دهان، صورت، دست‌ها، پاها یا حتی آلت تناسلی ایجاد شوند. بیماری آبله میمون اغلب دو تا چهار هفته طول می‌کشد.
شیوع آبله میمونی در کودکان
همانطور که بالاتر گفته شد، کودکان بیشتر از نوجوانان و بزرگسالان در معرض خطر ابتلا به آبله میمونی هستند. کودکان هم مانند بزرگسالان از طریق تماس نزدیک با فردی که علائم آبله میمون را دارد به این بیماری مبتلا می‌شوند.
ضایعات پوستی ام پاکس در ابتدا شبیه به دیگر بیماری‌های رایج کودکان، مانند آبله مرغان و سایر عفونت‌های ویروسی است.
در موارد نادری نیز ممکن است ویروس آبله میمون از مادر باردار به جنین منتقل شود، اما اینکه آیا این ویروس از طریق شیردهی هم قابل انتقال است یا خیر جای مطالعه دارد.
تفاوت آبله میمون با آبله مرغان
در ظاهر آبله میمون با آبله مرغان علائمی شبیه به هم دارند، به ویژه بثورات پوستی تاول مانند که در هر دو بیماری مشترک است. اما تفاوت‌هایی نیز دارند:
- بثورات پوستی آبله میمونی معمولا بزرگ‌تر و دردناک‌تر از آبله مرغان هستند.
- بثورات پوستی آبله میمون ممکن است همراه با تورم غدد لنفاوی باشد.
برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان آبله میمونی
درخال حاضر همه در گیر و دار شیوع آبله میمونی و جلوگیری از گسترش آن هستند و درمان کامل و قطعی برای آبله میمون مطرح نشده، اما سال‌ها تحقیق بر روی آن، منجر به تولید محصولات ضد ویروسی مانند تکوویریمات (Tecovirimat) شده است که در می‌تواند برای درمان این بیماری نیز موثر باشد.
اما به طور کلی درمان و جلوگیری از شیوع آبله میمونی شامل مدیریت و کاهش شدت علائم است، مانند:
- استراحت کافی
- مصرف مایعات
- داروهای مسکن و ضدالتهاب
- داروهای ضد ویروسی مثل تکوویریمات
- استفاده از لوسیون‌ها یا کرم‌های موضعی برای تسکین بثورات پوستی و جلوگیری از عفونت‌های ثانویه
آزمایش ژنتیک سلامت (HealthX) مای اسمارت ژن از احتمال ابتلای شما به بیش از 70 نوع بیماری و سرطان خبر می‌دهد! برای مشاوره ژنتیک رایگان درباره این آزمایش، کلیک کنید.
پیشگیری از ابتلا و شیوع آبله میمونی
یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از بیماری آبله میمون واکسیناسیون است. واکسن آبله می‌تواند با ۸۵ درصد اثربخشی از عفونت جلوگیری کند. در سال ۲۰۱۹ واکسن Jynneos برای مقابله با آبلهٔ میمون برای بزرگسالان در ایالات متحده تأیید شد. البته واکسن آبله میمون تنها به افرادی توصیه می‌شود که در معرض این بیماری قرار دارند.
واکسن آبله میمونی در واقع همان سری واکسن‌هایی است که برای انواع دیگر آبله ساخته شده‌اند و در برابر ویروس Mpox نیز کارایی دارند. با توجه به شرایط سخت واردات واکسن به ایران و تجربه مشابه در دوره کرونا، بهتر دیگر راه‌های جلوگیری را جدی بگیریم:
- اجتناب از تماس با حیوانات آلوده
- اجتناب از تماس با افراد بیمار
- اجتناب از تماس با ملحفه و سایر لوازم فرد بیمار
- پختن کامل تمام غذاهای گوشتی
- شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون
- تمیز و ضد عفونی کردن سطوحی که اغلب لمس می‌شوند
شیوع آبله میمونی در ایران
تا کنون موردی از ابتلا به بیماری آبله میمونی در ایران گزارش نشده است. با این حال سازمان جهانی بهداشت به تمامی کشورهای دنیا هشداری در باب همه‌گیری این بیماری داده است و موارد ابتلا به آن نیز علاوه بر آفریقا در کشورهایی چون ایالات متحده، سوئد و پاکستان نیز دیده شده است.
جمع‌بندی
شیوع آبله میمون، که در ابتدا به آفریقا محدود بود، در سال‌های اخیر به صورت جهانی گسترش یافته است. خوشبختانه تا زمان نگارش این مقاله (سوم شهریور ماه 1403) موردی از این بیماری ویروسی در ایران دیده نشده است. این بیماری که از طریق تماس نزدیک با افراد مبتلا، حیوانات آلوده یا سطوح آلوده منتقل می‌شود و علائمی شبیه به آبله مرغان دارد.
با توجه به اهمیت پیشگیری، رعایت بهداشت فردی و عمومی، پیروی از توصیه‌های بهداشتی مقامات ذی‌ربط، می‌تواند نقش مؤثری در کنترل و پیشگیری از شیوع این بیماری در کشور ایفا کند.
آبله میمون به‌طور معمول کشنده نیست، اما می‌تواند در موارد خاص خطرناک باشد. میزان مرگ و میر در بین مبتلایان به آبله میمون معمولاً پایین و در سویه‌ای از این بیماری است که تنها در غرب آفریقا شیوع پیدا کرده است. همچنین میزان مرگ و میر در بین کودکان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و کسانی که به‌موقع درمان نمی‌شوند، بالاتر است.
- عفونت‌های ثانویه در اثر زخم‌های پوستی
- دهیدراته شدن بدن
- التهاب مغزی (آنسفالیت)
- آسیب چشمی در اثر ضایعات پوستی در آن
- مرگ در موارد نادر و در مناطق بدون امکانات پزشکی
- مرحله اول شامل تب، سردرد، درد عضلانی، خستگی شدید و تورم غدد لنفاوی.
- مرحله دوم شامل بثورات پوستی.
منابع:
- https://www.tennessean.com/story/news/health/2024/08/19/mpox-outbreak-2024-monkeypox-in-the-us-tennessee/74859090007/
- https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/mpox#:~:text=What%20is%20mpox%20(monkeypox)%3F,by%20a%20person%20with%20mpox.
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22371-monkeypox
- https://www.cdc.gov/poxvirus/mpox/about/index.html
- https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/health-fitness/health-news/monkeypox-vs-chickenpox-what-are-the-differences-and-which-one-is-more-severe/photostory/112675923.cms?picid=112676006
- https://www.asriran.com/fa/news/990431/%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%85-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3-%DB%8C%D8%A7-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%A8%D9%84%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85
